Nisan Ak: Dinleyiciler konserlerime gelsin istiyorsam beni keşfetmelerini sağlamalıyım

Sizinle ilk sohbeti yaptığımız 2015 ’te eğitiminizi sürdürüyordunuz. Burs ararken, “Cem Yılmaz ’a dahi mail attım” demiştiniz. Şimdi Cem Yılmaz, sizin videonuzu Twitter ’dan paylaşıyor. Nasıl muvaffak oldunuz bunu?
– Sınamadığım yer kalmamıştı… Zati bildiğim en büyük derslerden biri buydu: Bir işe başlarken nicelik, kaliteden daha ehemmiyetli. Natürel zamanla kalite büyüyor, nicelik eksiliyor. Ve bence orkestra şefliği bir cins şirket kurucusu olmak gibi. Özellikle de Amerika Birleşik Devletleri ’de… Ben bunları öğrenmeyerek, bir cins manevi inisiyatifle yaptım; hâlâ da azıcık öyle. Neticede reklamcılık, firma gibi diplomalarım yok. Bunları dolaylı yollardan bilmek zorundayım. Zira şayet dinleyiciler konserlerime gelsin istiyorsam beni keşfetmelerini sağlamalıyım.
Sosyal medya
bana çok kapı açtı
Dört sene evvelki o sohbetin başlığını “10 yıl içinde şef olacağım. Kesin!” diye atmıştık. 10 senelik mesafeyi dört senede kat etmiş görünüyorsunuz…
– Çok daha değişik büyüyebilirdi hadiseler. Kısmetime, benim istediğim gibi oldu şimdiye kadar. Orkestra şefliği çok enteresan bir iş. Mektepte her şeyi en iyi seviyede bilseniz, müsabakalar kazansanız dahi sadece şeflikle yaşamınızı sürdüremeyebilirsiniz. Ben kendimi pek önem veren biri değilim ve bu felsefeyi olabildiğince manevileştirmeye dikkat ediyorum.
Nasıl oluyor bu?
– Kendime fırsat yaratmaya, yeni projelere dahil olmaya çalışıyorum ama beş yıl sonra neler olabileceğini kim öğrenebilir! O kadar çok şey oluyor ki… Konserler, seçmeler, beste kurulları, mektep, YouTube, marka işbirlikleri… Şu an aynı suali sorsan “Hiçbir fikrim yok” tenim.
Hangi hayalleriniz hakikatleşti?
– 2019 benim için dönüm seneyi oldu. İlk müzik direktörlüğüm, en ehemmiyetli seçmelerim, bir hayli orkestrayla ilk konserlerim, Forbes Türkiye ’nin ‘30 Altı 30 ’ 30 yaşın altındaki 30 galibiyetli şahıs listesine girmem, Smithsonian tarafından sipariş edilip seslendirilen müziğim… Şahane bir seneydi. Üstelik daha bir ay var! 31 Aralık ’a kadar dört konserim olacak.
YouTube kanalınızda ‘müzik eğitimi videoları ’ hazırlıyorsunuz. Anlatım stiliniz çok alaka görüyor. Türkiye için alışılmış bir gidişat değil bu. Siz de afallıyor musunuz yoksa zati banal müziğe alaka vardı da bizim mi haberimiz yoktu?
– Bir Hayli şey gibi bu da kazara oldu. Amerika Birleşik Devletleri ’li bestekar ve orkestra şefi Leonard Bernstein dersi almıştım. Ödev olarak Çaykovski ’nin ikinci senfonisinin ikinci kısmından bahseden bir video yaptım. Ve bir-iki sene evvel YouTube ’a yükledim. Bu yaz bir prodüktör bana erişti, videoyu hoşlandığını, Türkçesini yapmak isteyip istemediğimi sordu. Heyecanlanıp bir demo gönderdim. Sonra proje rafa kaldırıldı ama ben Instagram ’a yüklemiştim. Çok paylaşıldı. YouTube ’a koymamı isteyen çok oldu. Macera böyle başladı. Sosyal medyayı çok hoşlanıyorum, bana çok kapı açtı.

Nisan Ak, Richmond Oratoryo Topluluğu ve Bruch Oda Orkestrası ’nın müzik direktörü. Aiken Senfoni ve Columbia Oda orkestralarındaysa asistan şef.
Birliktece yükselelim
Bir noktada Türkiye ’ye dönmeyi düşünüyor musunuz?
– Natürel, neden olmasın! Tam ailem Türkiye ’de yaşıyor, natürel ki ülkemde bereketli olmak isterim. YouTube videoları azıcık da buna dayanakçı oluyor. Uzakta da olsam verimim değiyor. Şu an Türkiye ’de işe girebileceğim bir orkestra yok. Müzik direktörlüğü ya da destekçilik pozisyonu açılırsa hoşlana hoşlana müracaat etirim. Amerika Birleşik Devletleri ’de iki orkestranın müzik direktörü, iki orkestranın da dayanakçı şefiyim.
Bayanlar tüm dünyada ve hemen hemen her işkolunda güçlüklerle karşılaşıyor. Orkestralarda gidişat nasıl?
– Değişik değil. Bayanların iş dünyasındaki güçlükleri liderlik pozisyonuna geçtiklerinde katbekat çoğalıyor. Çok üzücü… Ancak son yıllarda özellikle Amerika Birleşik Devletleri ’de bayan sanatçılara müteveccih çok pozitif büyümeler oldu. Tek fobim, bunun bir trend balonu sayılıp sönmesi. Bu ihtimalin reelleşmemesi için bayanların dayanışması ve birbirlerine yardım olması çok ehemmiyetli. Hepimiz için yer var; önemli olan aradan sıyrılmak değil, birliktece yükselmek.
Bu müzik beyni kuvvetlendiriyor
“İnanması benim için dahi güç ama bir müddettir çocukların ve gençlerin, hatta yeni dinlemeye başlayan erişkinlerin esin kaynağı olduğumun farkındayım. Daha bu hafta bir video geldi: İki ilkokul kız çocuğu benim hakkımda sunum yapmış; sınıf mum gibi izliyor, çocuklar da Instagram ve YouTube videolarım üzerinden beni tanıtıyorlar. Kalbim eridi, ne kadar şahane bir şey! Banal müziği ister profesyonel icra etmeye çalışsınlar, ister dinleyici ya da acemi müzisyen olsunlar; bence asıl istek yoksa zorlamaya gerek yok. Ama en azından genel kültür olarak çoksesli müziği dinlemeyi, kavramayı bilmeli. Ayrıca beyni de kuvvetlendiriyor!”

 Banal müzikte de öbür tam alanlarda olduğu gibi, ‘deneysel ’ ya da daha kısıtlı bir kitleye hitap eden işler yaratmakla ‘ticari işler yapmak gibi bir ayrım var mı?
Orkestralar genellikle kâr eden müesseseler değillerdir. Hatta biletler genellikle bir konserin yüzde 30-40 ortamı değerini ödeyebilir ancak. Bu surattan orkestraların hep sponsorları vardır ya da devletten yardım alırlar. Peki ticari iş ne demek? Popüler kitleye hitap eden iş yapmak demek. Başka Bir Deyişle özellikle banal müzik dinlemeyen dinleyiciye erişmeye çalışmak demek. Ben bunda hiçbir problem görmemekle beraber, özellikle ehemmiyetli olduğunu ve yapılması gerektiğini düşünüyorum. Şayet ‘ticari ’ müzikler dinleyicilerin orkestraları keşfetmesine dayanakçı olacaksa, neden bunu istemeyelim? Tüm bu nedeni de bu! Bence banal müzik matematik gibi. Bit cins mit. Kavraması güç diye bize çocukken dikte ediliyor, sonra da biz uzak kalıyoruz. Ya da bizim kültürümüzde yok sınıyor, yeniden uzak kalıyoruz. Bu iki mazeret de bana anlamlı gelmiyor. Banal müzik güç mü? Reel rap güç bence! O kadar sözcüğü o kadar süratle söylemeyi hiç sınadınız mı? Üstelik bir de 100 kıta şiir yazıyorlar her şarkıda… Rap müzisyenlerine hürmetim çok büyük. Hani Oxford vardı da biz mi okumadık derler ya, bence yeterince bilgilendirilemedik biz bu nesil olarak. Ben de bu sarihi kapatmak istiyorum.